Fevâidi Osmaniye İdaresinin Kuruluşu ve Faaliyetleri
1849 yılında kurulan Fevâidi Osmaniye İdaresi, Osmanlı Devleti’nde deniz taşımacılığını geliştirmek amacıyla faaliyet göstermeye başlamıştır. Bu idareye bağlı olarak Türi Bahri, Mesiri Bahri, Eser-i Hayır, Peyk-i Şevket, Hümâpervaz ve Eser-i Ticaret adlı vapurlar, Selanik, İzmir, İzmit limanlarıyla Boğaziçi’nin çeşitli semtlerine seferler düzenliyordu.
Yaz aylarında kalabalık köylere yapılan bu seferler, kış aylarında genellikle durdurulurdu. Ancak Üsküdar halkı, kendilerine tahsis edilen vapurun kışın seferden kaldırılmasına itiraz etmişti. Bu isteğin sonucunda 1845 yılında Peyk-i Ticaret vapurunun yeniden Üsküdar–İstanbul hattında çalışmasına izin verilmiştir.
Üsküdar Seferlerinin Düzenlenmesi
1851 yılına gelindiğinde, Üsküdar’a günde dört sefer yapılmaktaydı. Bu hatta Vesile-i Ticaret ve Ciridi adlı vapurlar çalışıyordu. Büyük yolcular için 25 para, küçükler için ise 10 para ücret alınırdı. O dönemde kayık seferleri tamamen kalkmadığından, hava şartlarına göre yolcu sayısı değişiklik gösterirdi. Hava sakin olduğunda vapurlar daha tenha olur, sert havalarda ise kalabalık artardı Şirketi Hayriyenin İlk Sefer Tarifesi.
Bu nedenle, kötü havalarda halkın mağdur olmaması ve devlet gelirinin azalmaması için vapurların günde beş sefer yapmasına karar verilmiştir. Bu düzenleme hem halkın rahatını sağladı hem de taşımacılıktan elde edilen gelirleri artırdı.
Boğaziçi’ndeki Diğer Semtler ve Vapur Talepleri
Üsküdar örneğinden memnun kalan halk, Boğaziçi’nin diğer semtleri olan Arnavutköy ve Ortaköy için de vapur seferleri talep etti. Bu talepler dikkate alınarak, buralara da vapur işletilmesine karar verildi. Ayrıca, bu yeni hatlarda çalışacak çarkçıların ve kaptanların yetiştirilmesi amacıyla gerekli eğitim tedbirleri alınmıştır.
Hümâpervaz ve Boğaziçi’ndeki Rekabet
1849 yılından itibaren Boğaziçi’nin bazı iskelelerinde Osmanlı’ya ait Hümâpervaz adlı vapur, İngiliz ve Rus vapurlarıyla birlikte yolcu taşımacılığı yapıyordu. Bu üç vapur arasında zaman zaman rekabet yaşanıyordu.
Bir seferinde, Hümâpervaz ile bir İngiliz vapuru Boyacıköy’den kalkarak bir yarışa girmişlerdi. Hümâpervaz Beylerbeyi önlerine geldiğinde diğer vapuru geçmeye başlayınca İngiliz kaptan onu engellemeye çalıştı. İki vapur birbirine tehlikeli derecede yaklaşınca yolcular panikledi. Kaptan olası bir kazayı önlemek için manevra yaparak kıyıya yöneldi Customized Guided Turkey Tours.
Bu olaydan sonra Kaptan Paşalık tarafından Hariciye Nezareti’ne bir yazı gönderilerek İngiliz kaptanına uyarıda bulunulması istenmiştir.
Fevâidi Osmaniye İdaresi’nin çalışmaları, İstanbul ve çevresinde modern deniz taşımacılığının temellerini atmıştır. Üsküdar, Arnavutköy ve Ortaköy gibi semtler, bu düzenlemeler sayesinde şehirle daha kolay bağlantı kurmuş, halkın ulaşım imkânları gelişmiştir. Bu dönem, Osmanlı’da vapur seferlerinin halk yaşamında yer etmeye başladığı ilk yıllar olarak büyük önem taşır.
